yazıdaki "mimari bütünlük"

Bence "dramatik bütünlük" bir mimari yapı ölçüsüdür.

Dramatik yazın sanatında -öykü,roman, oyun, senaryo- bir gereklilik olarak "dramatik yapı"dan söz ettiğimiz anda bir mimari önkoşuldan da söz ediyoruz demektir.

Yazınsal yapıtın da üzerinde yükseldiği bir zemini, katları, bölmeleri, kendini ayakta tutan iskeleti ve bütünlenip tamamlandığı bir çatısı vardır. Okurda tamamlanmışlık, bütünlük ve doygunluk yaratan şey, yapıtın kendi mimarisini kat etmesidir.

Yazılı ya da sözlü söyleşilerimin çoğunda, kendimle ve yapıtlarımla ilgili soruları yanıtlarken yazarlığımda güttüğüm "mimari bütünlük" kaygısından sıklıkla söz ederim. Her yapıtın kendi içinde sahip olması gereken mimari bütünlüğün yanı sıra, farklı tarihlerde yazılan şiirler ya da öyküler kitaplaştırılırken de, gene bir bağlam etrafında bir mimari bütünlük göz ettiğimi söylerim.

Yazarı tarafından amaçlanmış olsun ya da olmasın, her yapıtın kendi içinde göz ettiği çıplak gözle görülemeyen bir teknik çizim vardır. Yazar tarafından özel olarak amaçlandığı durumlar dışında teknik çizimin çıplak gözle görülebilir olması, o yazarın hünersizliğine işaret eder. Yazın söz konusu olunca, metnin teknik projesi, bütün içinde kendini eritebilmeli, malzemeyle karışıp hemhal* olabilmelidir.

Yalnızca klasik yazın örnekleri için değil, öncü ve deneysel metinler için bile sağlam bir dil duygusu kadar güçlü bir "mimari duygu" da gerekir.

MURATHAN MUNGAN
XXI dergisi Mayıs- Haziran 2000 sayısındaki "Mimarın Gözleri" isimli yazıdan

* "hemhal": bütünleşmek, birliktelik özelliği göstermek